Magazyn „Świerszczyk” – najstarsze czasopismo dla dzieci w Europie! A wszystko zaczęło się tak...

 

„Świerszczyk” z popiołów

Był 1 maja 1945 roku. Trwała wojna. W wyzwolonej Łodzi, w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, ukazał się pierwszy numer „Świerszczyka”. Tytuł wymyśliła znana pisarka, Ewa Szelburg-Zarembina , późniejsza inicjatorka budowy Szpitala-Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka.

Grający za kominem świerszcz miał być symbolem tego, co wiele dzieci utraciło w wojennej zawierusze – ciepła rodzinnego domu.

Okładkę pierwszego numeru namalował znakomity ilustrator, Jan Marcin Szancer, natomiast pierwszą winietę „Świerszczyka” zaprojektował inny wybitny grafik, Eryk Lipiński, satyryk i długoletni redaktor naczelny „Szpilek”. Pierwszą redaktor naczelną „Świerszczyka” została pisarka, krytyk literacki i tłumaczka, Wanda Grodzieńska.

W pierwszych latach działalności czasopismo zastępowało zniszczone podczas wojny podręczniki. W 1951 roku połączyło się z warszawskimi „Iskierkami” i zaczęło się ukazywać w „Naszej Księgarni”. „Świerszczyk”-Iskierki” wychodził do 1956 roku, kiedy czytelnicy zdecydowali o powrocie do nazwy „Świerszczyk”.

Z dzisiejszej perspektywy wyraźnie widać, że historia zatoczyła koło – kiedyś „Świerszczyk” zastępował podręczniki, dzisiaj ukazuje się w wydawnictwie edukacyjnym. I w dalszym ciągu pomaga w nauce czytania i rozwija wyobraźnię

 „Świerszczyk” a propaganda

Przed 1956 rokiem, „Świerszczyk” , podobnie jak reszta prasy, podlegał cenzurze. Otrzymywał wytyczne, o czym należy pisać, a co pominąć milczeniem.

Dzięki mądrości redaktorów „Świerszczykowi” udało się nie angażować w politykę. „Jedynie słuszną linię programową” prezentowały… tłumaczenia baśni narodów ZSRR. Śmierć Stalina pismo musiało jednak uczcić portretem wodza na okładce.

„Świerszczyk” rekordzista

W latach 50. i 60. do „Świerszczyka” przychodziło nawet 7 tysięcy listów miesięcznie!

Dzisiaj listy w kopercie to rzadkość – czytelnicy wolą wysyłać e-maile lub odwiedzać profil Świerszczyka, Bajetana Hopsa, na Facebooku.

Na początku lat 70. „Świerszczyk” bił wszelkie rekordy popularności. Czasopismo systematycznie zwiększało nakład i ukazywało się wtedy w 900 tysiącach egzemplarzy!

„Świerszczyk” na Politechnice

W marcu 1968 r. zgromadzona w gmachu Politechniki Warszawskiej młodzież grała podobno w zamieszczoną w „Świerszczyku” grę. Na budynku Politechniki Warszawskiej pojawił się natomiast transparent: „Prasa kłamie. Tylko <Świerszczyk> pisze prawdę”.

Kiedy ustały protesty, „Świerszczyk” otrzymał od studentów pamiątkowy list i znaczek studenta Politechniki.

„Świerszczyk” w magazynie

Na początku lat 90. „Świerszczyk” przeżył prawdziwą rewolucję! Z literackiego tygodnika zmienił się w magazyn dla dzieci pełen wywiadów, reportaży i reklam.

Dzisiaj „Świerszczyk” to miesięcznik, a priorytetem jest dostarczenie młodym czytelnikom literatury i ilustracji na najwyższym poziomie. Obecny kształt czasopismo zawdzięcza wydawnictwu edukacyjnemu Nowa Era, w którym ukazuje się od 2005 r. Wspomaganie pracy z tekstem, budowanie i rozwijanie struktur poznawczych, rozwijanie zasobu słownictwa i poprawności składniowej, wdrażanie systemu hierarchii wartości to tylko niektóre zalety rubryk znajdujących się czasopiśmie. „Świerszczyk” to nowoczesne pismo z tradycjami. Mądre i piękne. Jedyne takie na rynku!

„Świerszczyk” zwycięzca

•  Mały Dong – najcenniejsza Świerszczykowa nagroda – przyznana przez dzieci w konkursie Fundacji Świat Dziecka.
•  Nagroda Polskiej Sekcji IBBY za Upowszechnianie Czytelnictwa (2009).
  
  

• Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wieloletnie upowszechnianie ambitnej kultury dla dzieci (2015).

Wejdź na Świerszczykowy kanał filmowy i obejrzyj fotorelację!

• Medal Pamiątkowy Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek wraz z życzeniami z okazji 70 urodzin czasopisma (2015).

• Nagroda Główna w kategorii Kultura przyznana przez kapitułę XIV edycji konkursu „Świat przyjazny dziecku” organizowanego przez Komitet Ochrony Praw Dziecka (2016).

 

„Świerszczyk” i ludzie

„Świerszczyk” zawsze miał szczęście do ludzi. Najwybitniejsi twórcy literatury dziecięcej i najlepsi polscy ilustratorzy oddawali swe pióra i pędzle do dyspozycji zielonego przyjaciela dzieci.

Współpracowali z nim i przyjaźnili się przez dziesięciolecia.

Literaci: Wiera Badalska, Helena Bechlerowa, Wanda Chotomska, Wincenty Faber, Danuta Gellnerowa, Stanisław Grochowiak, Czesław Janczarski, Mira Jaworczakowa, Anna Kamieńska, Ludwik Jerzy Kern, Maria Kownacka, Tadeusz Kubiak, Joanna Kulmowa, Irena Landau, Hanna Łochocka, Ewa Nowacka, Józef Ratajczak, Maria Terlikowska, Marta Tomaszewska, Danuta Wawiłow.

Graficy: Julian Bohdanowicz, Tomasz Borowski, Bohdan Butenko, Jerzy Flisak, Elżbieta Gaudasińska, Ha-Ga (Anna Gosławska-Lipińska), Hanna Krajnik, Maria Mackiewicz, Wiesław Majchrzak, Krystyna Michałowska, Hanna Nowak, Wanda i Bogusław Orlińscy, Zbigniew Rychlicki, Ewa Salamon, Olga Siemaszkowa, Jan Marcin Szancer, Bożena Truchanowska, Józef Wilkoń, Zdzisław Witwicki, Hanna Zakrzewska.

I nic się pod tym względem nie zmieniło. „Świerszczyk” w dalszym ciągu skupia wokół siebie najwybitniejszych polskich twórców. Są to m.in.:

Literaci: Paweł Beręsewicz, Alicja Biedronka, Marcin Brykczyński, Dorota Gellner, Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Melania Kapelusz, Grzegorz Kasdepke, Irena Landau, Maria Ewa Letki, Anna Onichimowska, Elżbieta Pałasz, Marcin Przewoźniak, Zofia Stanecka, Zofia Staniszewska, Małgorzata Strzałkowska, Natalia Usenko, Grzegorz Wasowski, Małgorzata Węgrzecka, Wojciech Widłak, Rafał Witek, Ewa Zachara.

Graficy: Anita Andrzejewska, Małgorzata Bieńkowska, Marcin Bruchnalski, Bogna Pniewska, Bohdan Butenko, Iwona Cała, Kacper Dudek, Maria Ekier, Piotr Fąfrowicz, Krystyna Lipka-Starbałło, Andrzej Pilichowski-Ragno, Ewa Poklewska-Koziełło, Piotr Rychel, Joanna Sedlaczek, Maciej Trzepałka, Katarzyna Warpas, Elżbieta Wasiuczyńska, Magdalena Wosik, Beata Zdęba, Agnieszka Żelewska.

Redaktor naczelne i Redaktorzy naczelni:

Wanda Grodzieńska (1945–1955) 

Władysław Kozłowski (1955–1968)

Bolesław Zagała (1969–1983)

Anna Kowalska (1983–1992)

Zdzisław Nowak (1992–1993)

Dorota Oleksiak (1993–1995)

Grzegorz Kasdepke (1995–2000)

Halina Ostaszewska (2000–2001)

Marcin Przewoźniak (2001)

Katarzyna Szantyr-Królikowska (2001–2008)

Małgorzata Węgrzecka (od 2008)