Jak zachęcać dziecko do samodzielności?

Pragnąłem mleka matki, a dostałem butelkę z mlekiem. Pragnąłem Rodziców, a dano mi zabawkę. Pragnąłem rozmowy, a dano mi książkę. Pragnąłem się uczyć, a wystawiono mi świadectwo. Pragnąłem myśleć, a otrzymałem wiadomości. Pragnąłem mieć szerokie spojrzenie, a otrzymałem krótkie informacje. Pragnąłem szczęścia, a dano mi pieniądze. Pragnąłem sensu, a umożliwiono mi karierę. Pragnąłem nadziei, a dostałem niepewność. Pragnąłem się zmienić, a obdarowano mnie współczuciem. Pragnąłem żyć…

Właściwie wychowywać to zachowywać się tak, jak się zachowuje morze wobec kontynentów: usuwa się, aby umożliwić im wypłynięcie.

Pozwól dziecku dokonać wyboru: Czy dzisiaj wolisz pójść na plac zabaw czy jeździć na rowerku?
Okaż szacunek dla dziecięcych zmagań: Aby ugotować makaron, należy go wrzucić na gotującą się wodę.
Nie zadawaj zbyt wielu pytań: Witaj, kochanie. Dobrze, że już jesteś.
Nie śpiesz się z dawaniem odpowiedzi: Ja też się nad tym zastanawiałem, a jakie jest twoje zdanie?
Zachęć dziecko do korzystania z cudzych doświadczeń: Może pani w sklepie plastycznym coś ci doradzi.
Nie odbieraj nadziei: A więc myślisz, że będziesz dobrym pilotem. To wspaniałe zobaczyć ziemię z góry.

Samodzielność może być „funkcjonalna” – kształtowana od najmłodszych lat, np. Trzeba nakryć do stołu, Są talerze do wytarcia, lub polegająca na umiejętności podejmowania decyzji – bardzo ważna, może być doświadczeniem dziecka, jeśli rodzice zechcą podjąć pewne ryzyko.

(J. Sakowska)

Skąd bierze się odwaga u dziecka?

Rodzice okazują dziecku zaufanie i szacunek.
Rodzice dają dziecku szansę dokonania wyboru lub samodzielnego rozwiązania problemu.
U dziecka rodzi się zaufanie i szacunek do siebie oraz wiara we własne możliwości i znajomość własnych ograniczeń.
Dziecko ma odwagę podejmować coraz trudniejsze zadania.
U rodziców wzmacnia się zaufanie i szacunek do dziecka.

(J. Basistowa)

Ważne uwagi o wychowaniu do samodzielności:

Kochać dziecko to pomóc mu żyć samodzielnie.
Obowiązkiem rodziców jest wychowanie dzieci w taki sposób, aby były one zdolne w odpowiednim momencie rozpocząć życie na własny rachunek. Dziecko, dorastając, staje się od nas coraz mniej zależne.
Wychowywać dziecko to znaczy pomóc mu stać się panem samego siebie
Wychowywać to znaczy nie uzależniać.
Rodzice, zaraz potem, jak obdarowali swoje dziecko życiem, powinni mu dać prawo do swobodnego przeżywania go.
Miłość nie może być bojaźliwa. Rodzice często mają zwyczaj trzymania dziecka „pod kloszem” albo wyręczania go. Nie jest to jednak miłość, ale zwykła zaborczość i wstrzymywanie rozwoju. Czy tak ograniczone dziecko będzie umiało zmagać się z życiem, jeśli wcześniej nie nauczyło się pokonywania trudności. Nie uczyni tego, jeśli o wszystkim zawsze decydowali inni. Za każdym razem, kiedy wykonujemy coś za dziecko, odbieramy mu część jego życia. Prawdziwa miłość musi być mocna, skromna, wymagająca od siebie i od innych, ofiarna, a czasami niepozbawiona bólu. Jedynie taka miłość czyni życie ludzkim.
Samodzielność dziecka można rozwijać lub tłumić. Zależnie od postępowania rodziców, mamy do czynienia z dwudziestolatkiem, który nie wie, jak załatwić najprostszą sprawę, lub z młodym człowiekiem, który w sposób odpowiedzialny potrafi podejmować decyzje, samodzielnie uporać się z wieloma problemami.

(P. Pellegrino)

Literatura:
1. A. Faber i E. Mazlish, „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”, Poznań 1992;
2. J. Sakowska, „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców”, Warszawa 2008.