Gdy dziecko nie umie się skupić na lekcjach

Co zrobić, aby dziecko skupiło się na nauce - to częste pytanie zadawane przez rodziców uczniów. Często brak skupienia u dziecka jest od razu powodem podejrzewania poważniejszych problemów, nietypowej pracy mózgu (np. ADHD). Ale zanim zaczniemy pytać psychologów, co zrobić, gdy dziecko nie może się skupić, najpierw sprawdźmy, czy sami możemy jakoś pomóc synowi czy córce. 

- Przez dwadzieścia lat byłam nauczycielką i wychowawczynią – mówi anglistka i tutorka, Magda Niemczuk-Kobosko. – Często słyszałam na zebraniach z rodzicami ich narzekanie na dzieci. Że takie są niezorganizowane, niesamodzielne, spóźnialskie… Zauważyłam taką prawidłowość: o tym, że syn jest niechlujny mówił tata w niedopiętym sweterku. Na wiecznie spóźniającą się córkę narzekała mama, która wpadała zdyszana w połowie wywiadówki. Oczywiście – bywały także inne sytuacje, ale te rzucały mi się w oczy: rodzice narzekali na dzieci, a nie widzieli, że sami mają problem z dokładnie tymi samymi sprawami.

Brak skupienia u dziecka. Cecha wrodzona czy nabyta?

Nie od dziś wiadomo, że w innych ludziach drażni nas to, czego nie lubimy u siebie. Bałaganiarz będzie innym wytykał brak porządku, zapominalski obrazi się, gdy ktoś zapomni o jego ważnej sprawie. Gdy chodzi o cechy dzieci, jest jeszcze trudniej – chcielibyśmy móc wpłynąć na dziecko, sprawić, że ono będzie lepszą wersją nas samych. Ale tak się nie da. Po pierwsze dziecko może odziedziczyć po rodzicach temperament i konkretne cechy. Po drugie: od małego obserwuje, jak sami radzimy sobie z codziennymi czynnościami. Nasiąka konkretnymi zachowaniami.

Co zrobić, aby dziecko skupiło się na nauce?

Jeśli nasze własne dziecko ma z czymś kłopot, na przykład – nie umie zorganizować sobie pracy, łatwo się rozprasza, nie pilnuje porządku na biurku albo zapomina o odrabianiu lekcji – najpierw zróbmy rachunek sumienia i sprawdźmy:

• czy w domu panuje cisza i spokój, gdy ktoś pracuje, czyta, uczy się?
• czy telewizor jest raczej wyłączony, a włącza się go tylko wtedy, gdy przychodzi czas na oglądanie konkretnych programów?
• czy macie zasadę, że nie jada się posiłków byle jak, np. podczas pracy/gry na komputerze?
• czy wasze mieszkanie jest uporządkowane, czy wszystko ma w nim stałe miejsce?
• czy umiecie rozdzielać pracę i odpoczynek? Czy najpierw robicie to, co najważniejsze, a dopiero potem zabieracie się za przyjemności?

Odpowiedzmy sobie w duchu, jak to wszystko wygląda w naszym domu. Oczywiście na pewno są ważne powody, dla których nie wszystko prezentuje się idealnie. Być może mieszkanie jest małe, domownicy mają różne zajęcia i usposobienia i wszystko razem daje efekt chaosu. Ale trzeba pamiętać, że taki chaos wpływa na dziecko i rozprasza jego uwagę. 

Jak ćwiczyć skupienie uwagi u dziecka

Warto pomóc dziecku wyrobić własne nawyki, dzięki którym będzie mu łatwiej skupić się na pracy domowej, nauce, odrabianiu lekcji.

Naucz dziecko, by po przyjściu ze szkoły umyło ręce, zjadło coś, napiło się wody i chwilę odpoczęło. Potem warto sprawdzić, co jest zadane i zapisać sobie zadania na kartce. W miarę ich wykonywania można wykreślać kolejne punkty.

Zanim uczeń siądzie do pracy domowej, niech oczyści blat biurka lub stołu, wywietrzy pokój, wyciszy i schowa telefon. W zasięgu wzroku powinny leżeć tylko przedmioty potrzebne do pracy.

Gdy dziecko pracuje, nie przeszkadzaj mu, nie zagaduj, nie pospieszaj. Zwróć także uwagę, by w tym czasie nie rozmawiać głośno przez telefon, nie chichotać nad przeglądanymi w internecie filmikami.

Zaproponuj dziecku, by co tydzień robiło sobie plan: w kalendarzu lub na samodzielnie przygotowanej tabeli. Niech nanosi tam plan lekcji i zajęć dodatkowych oraz ważne informacje (np. w poniedziałek – dokończyć lekturę, w środę – wymienić strój na wf, w czwartek – przygotować krepinę na piątkową plastykę).

Brak skupienia u dziecka - co jeszcze może pomóc?

Jeśli dziecko ma wyraźne problemy ze skupieniem uwagi, zwróć uwagę na jego dietę. Słodycze, barwniki spożywcze (np. te w napojach, galaretkach, cukierkach), żywność wysokoprzetworzona – to produkty, które źle wpływają na zdolność koncentracji. Wprowadź 5 regularnych posiłków opartych na warzywach, pełnych ziarnach, rybach, nabiale, chudym mięsie, orzechach, pestkach i olejach roślinnych. Dla prawidłowej pracy mózgu ważne są nienasycone kwasy tłuszczowe - zapytaj pediatrę, czy sięgnąć po suplementy diety.

Wprowadźcie w domu zasady higieny cyfrowej, m.in. dużo czasu wolnego od ekranu, szczególnie wieczorem i w nocy. Światło emitowane przez telefon, tablet, komputer czy telewizor może zaburzać sen dziecka i nasilać u niego zmęczenie w ciągu dnia. 

Zachęcaj dziecko do ruchu na świeżym powietrzu i w domu. Nie strofuj syna lub córki za to, że wierci się, kręci i nie siedzi sztywno przy biurku. Ruch wbrew pozorom sprzyja skupieniu. Najpiej pracuje się siedząc nie na krześle, ale na dużej dmuchanej piłce, która wymusza ciągły ruch i balansowanie ciałem.

Przy wyraźnych i uporczywych problemach ze skupieniem uwagi u dziecka zasięgnij porady pedagoga lub psychologa.