1. Zasady rejonizacji szkół
Pytanie „Jaką szkołę podstawową wybrać?” niektórym może się wydać bezcelowe – przecież w Polsce każde dziecko ma przypisaną sobie szkołę obwodową. Oznacza to, że rodzice dziecka, wchodzącego w okres obowiązku szkolnego, nie muszą dokonywać wyboru szkoły podstawowej. Po prostu wystarczy sprawdzić, która szkoła obwodowa jest przypisana do naszego miejsca zamieszkania. Tak – zamieszkania, niekoniecznie zameldowania. Zapisując dziecko do szkoły podstawowej, rodzice składają oświadczenie o tym, gdzie faktycznie mieszkają i potwierdzają je swoimi podpisami. Szkoła może sprawdzić, czy podane informacje są prawdziwe (może np. wystąpić do organu prowadzącego szkołę i poprosić o weryfikację podanych informacji, które ów organ posiada). Oczywiście, jeśli adres zamieszkania i zameldowania jest taki sam, sprawa jest jeszcze prostsza.
Czasem, z myślą o zapisie dziecka do konkretnej, wymarzonej szkoły, rodzice lub opiekunowie dziecka zawczasu zmieniają miejsce zameldowania, by znaleźć się w jej obwodzie (np. meldują się wraz z dzieckiem w mieszkaniu należącym do kogoś z rodziny). Taką decyzję należy dobrze przemyśleć – nie zawsze szkoła, o której panuje dobra opinia, jest faktycznie warta takich starań i naginania przepisów.
2. Zapisy i rekrutacja – wybór szkoły podstawowej dla dziecka
Jeśli rodzice uznali, że wybór szkoły podstawowej dla dziecka jest oczywisty i decydują się na szkołę obwodową, ich syn albo córka nie będą brali udziału w rekrutacji. Wystarczy, że rodzice dokonają zapisu do obwodowej szkoły podstawowej. Ale mogą także uznać, że inna szkoła będzie dla dziecka lepsza. Np. dlatego, że ma dobre opinie, jest wysoko w rankingach, prowadzi szkolenie sportowe, jest blisko miejsca pracy rodziców lub w pobliżu miejsca zamieszkania dziadków, opiekujących się wnukiem po lekcjach. Czy mogą dokonać wyboru szkoły podstawowej zgodnie ze swoimi upodobaniami? Odpowiedź brzmi: mogą spróbować. Jeśli w danej szkole są wolne miejsca (bo dzieci w obwodzie jest wyjątkowo mało), szkolna komisja rekrutacyjna wybierze kandydatów, którzy mogą je zająć. Szczegółowe kryteria, według których kandydaci są przyjmowani, są różne, uzależnione od uchwał poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Zwykle bierze się pod uwagę miejsce zamieszkania dziecka wraz opiekunami (np. w tej samej dzielnicy lub gminie, co wybrana szkoła, w promieniu kilku kilometrów), fakt chodzenia do oddziału przedszkolnego w danej szkole, uczęszczanie rodzeństwa kandydata do danej szkoły, specjalne warunki życiowe (np. niepełnosprawność kandydata lub kogoś z jego rodziny, samotne wychowywanie kandydata przez jedno z rodziców, objęcie kandydata pieczą zastępczą).
Rodzice mogą starać się o przyjęcie dziecka do więcej niż jednej pozaobwodowej szkoły podstawowej. We wniosku wpisują listę wybranych szkół, wśród nich wymieniają także szkołę obwodową. Jeśli w innych szkołach nie uda się znaleźć miejsca, na ucznia będzie czekać miejsce w szkole z rejonu.
3. Terminy – od kiedy wybór szkoły podstawowej
Zapisy oraz wnioski rekrutacyjne składa się w terminach podanych na stronie szkoły lub na stronach lokalnego biura edukacji/kuratorium oświaty – nie są jednolite dla całego kraju! Trzeba dokładnie sprawdzić daty, żeby wybór szkoły podstawowej nie przeszedł nam koło nosa. Wnioski złożone po terminie nie są brane pod uwagę. Wszędzie jednak rytm rekrutacji wygląda podobnie. Najpierw składa się wniosek z listą wybranych szkół podstawowych. Używa się do tego systemu elektronicznego lub wypełnia papierowy wniosek i składa w szkole, którą umieściliśmy na pierwszym miejscu listy. Jeśli w naszej jednostce samorządu terytorialnego używany jest system elektroniczny, to możemy wniosek poświadczyć Profilem Zaufanym albo wydrukować, podpisać i zanieść do szkoły pierwszego wyboru.
Następnie komisja rekrutacyjna dokonuje wyboru i ogłasza listę kandydatów zakwalifikowanych. Wtedy rodzice lub opiekunowie muszą (w odpowiednim terminie) potwierdzić wolę zapisu do szkoły, do której dziecko się zakwalifikowało. Dopiero wtedy jego nazwisko trafi na listę kandydatów przyjętych.
Jeśli w szkole zostały jeszcze wolne miejsca, uczniowie, którzy nie dostali się do innych placówek, mogą próbować się na nie dostać w tzw. rekrutacji uzupełniającej, która trwa pod koniec roku szkolnego.
4. Klasy sportowe – jak przebiega nabór?
Trochę inaczej wygląda rekrutacja do oddziałów (klas) sportowych. Jeśli rodzice chcą dokonać wyboru szkoły podstawowej sportowej lub z oddziałami sportowymi, muszą nieco szybciej zakończyć składanie wniosków. Kandydatów czeka bowiem jeszcze próba sprawności fizycznej. Przystąpić do niej mogą jedynie te dzieci, które uzyskały pozytywną opinię lekarza i cieszą się doskonałym zdrowiem. Jeśli o miejsca w klasie sportowej rywalizuje więcej dzieci, niż przewidziano miejsc, do oddziału zostaną przyjęte te, które najlepiej wypadły podczas próby sprawności fizycznej. Również do klas sportowych (jeśli po rekrutacji zasadniczej zostały jeszcze jakieś miejsca) organizuje się rekrutację uzupełniającą.
5. Decyzja – na co zwrócić uwagę przy wyborze szkoły podstawowej
Wybór szkoły podstawowej jest trochę jak gra na loterii – nie mamy pewności, że podejmiemy dobrą decyzję, bowiem nie wiemy, czy nasze dziecko polubi swoich kolegów, dobrze odnajdzie się w szkolnych zasadach, zapała sympatią do nauczycieli. Możemy jedynie starać się dokonać dobrego wyboru w oparciu o dostępne informacje. Na co zwrócić uwagę przy wyborze szkoły podstawowej? Warto poznać budynek szkoły i warunki tam panujące, czyli po prostu odwiedzić placówkę. Dobrze byłoby także umówić się na spotkanie z dyrekcją lub wziąć udział w tzw. dniu otwartym. Pamiętajmy jednak, że poznamy tylko oficjalne informacje, np. o miejscu szkoły w rankingach. A to, że szkoła ma dobre wyniki oznacza jedynie, że jej absolwenci uzyskują wysokie noty w egzaminie 8 klas. Nie zawsze dzieje się tak dlatego, że panuje tu miła atmosfera, a nauczyciele mają świetne metody. Czasem wysokie wyniki to efekt dużej presji na dzieci, dodatkowych kursów i korepetycji oraz starań dyrekcji (np. o to, by wielu uczniów miało opinie poradni psychologiczno-pedagogicznych, które umożliwiają łagodniejsze ocenianie na egzaminach). Od wyników w rankingach dużo ważniejsza jest przyjazna atmosfera w szkole, dobre programy edukacyjno-wychowawcze, otwartość na pracę projektową, wsparcie dzieci w rozwijaniu indywidualnych talentów.
6. Opinie – o co pytać przy wyborze szkoły podstawowej?
Dobrze byłoby, przed wyborem szkoły podstawowej, wypytać rodziców uczęszczających tam dzieci. Ważne są m.in. kwestie organizacyjne. Czy dzieci chodzą na 1. lekcję, czy jest system zmianowy? Gdzie uczą się najmłodsi, a gdzie starsi uczniowie? Jak zorganizowana jest szatnia, stołówka, odbiór dzieci ze szkoły? Czy w szkole pracuje na stałe psycholog, czy jest gabinet pielęgniarski? Jak wygląda sala gimnastyczna i boisko? Gdzie dzieci spędzają przerwy? Jak rozwiązywane są konflikty w klasach? Jak realizowana jest nauka języków obcych?
W dobie pandemii warto także dopytać o to, jak wygląda nauczanie zdalne w młodszych rocznikach. Jakie wsparcie emocjonalne dostają dzieci i rodzice. I wreszcie – jak wygląda nauka kompetencji społecznych, których przez izolację dzieci nie mogą uczyć się w praktyce.
7. Możliwości – szkoła prywatna czy publiczna
Rodzice, którzy mają odpowiednie zasoby finansowe mogą rozważać: szkoła prywatna czy publiczna? Szkoły prywatne reklamują się używając atrakcyjnych argumentów. Np. prowadzą intensywną naukę języków obcych czy specjalne programy edukacyjne, oferują zajęcia w małych klasach. Ale zanim dokonamy wyboru szkoły podstawowej prywatnej, warto dobrze sprawdzić, jak obietnice przekładają się na praktykę. Wiele publicznych szkół podstawowych ma dobrą, zaangażowaną kadrę i przyjazne środowisko; nie każde dziecko dobrze odnajdzie się w kameralnej, prywatnej szkole z wysokimi wymaganiami. Trzeba pamiętać, że nie ma szkoły idealnej i dobrej dla każdego ucznia. Każdy uczeń jest inny – ma inne potrzeby, warunki życia, umiejętności. Zanim dokonamy wyboru, pomyślmy o dziecku, a nie o tym, jakie sami mamy marzenia i wyobrażenia na temat szkoły.
8. Opłaty – szkoła prywatna, czy warto?
Wybór szkoły podstawowej publicznej jest zdecydowanie tańszą opcją: nie płacimy za naukę i podręczniki. Wpłacamy pewne kwoty na składki uczniowskie, na Radę Rodziców, płacimy za szkolne wycieczki i wyjścia, płatne są także posiłki w szkolnej stołówce. Wiele szkół oferuje komercyjne zajęcia dodatkowe, organizowane po lekcjach, np. w ramach działającej w szkole fundacji lub na zasadach stałej współpracy z trenerami.
W szkole prywatnej trzeba liczyć się z wpisowym oraz czesnym (często 12 miesięcy w roku). Warto jednak wszystko policzyć i zastanowić się, co za tę kwotę dostajemy. Są szkoły prywatne, w których w ramach stałej opłaty miesięcznej dzieci dostają posiłki, mają wycieczki i wyjścia, zajęcia dodatkowe i zapewnioną opiekę do późnego popołudnia. Dla pracujących rodziców, którzy nie mogą liczyć na pomoc rodziny w opiece nad dzieckiem po szkolnych zajęciach, płacenie za szkołę prywatną może być wydatkiem podobnym do opłacania niani i zajęć dodatkowych.
9. Wybór szkoły podstawowej – opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej
Warto pamiętać, że do pierwszej klasy w szkole podstawowej z zasady idą dzieci siedmioletnie. Ale w uzasadnionych przypadkach rodzice mogą zdecydować, by posłać do szkoły już sześciolatka. Wtedy wybór szkoły podstawowej podlega tym samym zasadom, co opisane powyżej, ale dziecko potrzebuje jeszcze opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej o tym, że w zakresie rozwoju fizycznego, umysłowego i emocjonalno-społecznego osiągnęło tzw. gotowość szkolną. Zdarza się też tak, że dziecko siedmioletnie nie jest jeszcze dość dojrzałe, by iść do pierwszej klasy. To także musi zostać potwierdzone opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej. Wtedy obowiązek szkolny zostaje odpowiednio odroczony.
Czym innym niż opinia jest orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Wydaje je rejonowa poradnia psychologiczno-pedagogiczna. Orzeczenie dotyczy dzieci z różnymi niepełnosprawnościami i deficytami rozwojowymi, z niedostosowaniem społecznym lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Rodzice mogą rozważyć wybór szkoły podstawowej ogólnodostępnej lub prowadzącej oddziały integracyjne dla dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Rekrutacja do szkół z oddziałami integracyjnymi odbywa się także przez system elektroniczny lub tradycyjny, a rodzice mogą wymienić kilka szkół ogólnodostępnych lub integracyjnych, do których stara się dostać ich dziecko. W przypadku systemu tradycyjnego wypełniony papierowy wniosek należy złożyć w każdej placówce prowadzącej oddziały integracyjne (nie tylko w tej z pierwszej pozycji na liście).
Fot. Getty Images