Dzieciom potrzebne są jasne, przejrzyste reguły – jakie zachowania akceptujemy, a jakie nam się nie podobają. Ta jasność buduje poczucie bezpieczeństwa: Kocham cię i nie zgadzam się na to, co robisz. Kocham cię i nie pozwalam na pewne zachowania. Ciebie akceptuję bez zastrzeżeń, ale nie zamierzam akceptować nieodpowiedniego zachowania.
W każdej rodzinie powinny istnieć zasady, których obie strony będą przestrzegać. Ich złamanie oznacza pewne konsekwencje. Zanim jednak je wyegzekwujesz:
- uprzedź dziecko o istnieniu zasady (umowy),
- bądź stanowczy w jej utrzymaniu i egzekwowaniu,
- pamiętaj o regule: minimum słów, maksimum czynów.
Czego unikać przy ustalaniu konsekwencji?
- szukania odwetu,
- karania samych siebie,
- nagradzania nieodpowiedniego zachowania,
- wygłaszania pogróżek i obietnic,
- zawstydzania,
- przywiązywania nadmiernej wagi do konsekwencji.
Przyczynami trudności w respektowaniu zasad stawianych dzieciom są:
- lęk przed narażeniem dziecka na konsekwencje,
- nieumiejętność jasnego określania swoich oczekiwań i wymaganych reguł zachowania,
- niepoważne traktowanie przez rodzica stawianych dziecku wymagań lub stawianie zbyt wygórowanych i zbyt wielu wymagań.
Nie można pozwalać dzieciom w imię dobrego samopoczucia np. na okrucieństwo wobec zwierząt, wulgarne słowa, wyśmiewanie się ze słabszych. Nie można im bowiem w ten sposób przekazać pewnych wartości. Musimy pamiętać, że jeśli podejmujemy działanie, które ma położyć kres niewłaściwemu zachowaniu dziecka, to wyświadczamy mu przysługę, czyli:
- zamiast kary – właściwe działanie,
- zamiast kary – właściwe konsekwencje.
To daje dziecku możliwość zastanowienia się nad sobą, daje szansę na zmianę i rozwój.
I pamiętajcie:
KARY RANIĄ – KONSEKWENCJE WYCHOWUJĄ
Najlepszym miejscem pod słońcem jest dom, w którym żyją ludzie ofiarowujący sobie w najtrudniejszych chwilach tak rzadki dar, jak wybaczenie.
G. McDonald
Karanie przynosi najlepsze efekty, gdy stosują je ci, którzy kochają, a nie ci, którzy kochają karać.
P. Callway
Przemoc jest zawsze okrutna, nawet jeśli słuszny jest jej powód.
F. Schiller
Zamiast karania:
- wyraź swoje uczucia, nie atakując charakteru dziecka – Jestem wściekła, gdy rano nie mogę znaleźć swojej srebrnej biżuterii!
- określ swoje oczekiwania – Oczekuję, że będziesz mnie uprzedzała o pożyczeniu mojej biżuterii.
- wskaż dziecku, jak może naprawić swój błąd – Miejsce biżuterii jest w szkatułce.
- daj dziecku wybór (informując je o konsekwencjach) – Możesz zakładać swoją biżuterię albo pożyczać moją i odkładać ją na miejsce. Sama decyduj.
- podejmij działanie – Dziecko: Dlaczego nie mogę znaleźć twojej biżuterii?, Rodzic: Ty mi powiedz, dlaczego.
- rozwiąż problem – 6 kroków rozwiązywania problemów i konfliktów:
- rozpoznać konflikt i nazwać go,
- zrozumieć dziecko, jego uczucia i potrzeby,
- wspólnie poszukać możliwych rozwiązań,
- krytycznie ocenić propozycje rozwiązań,
- zdecydować się na najlepsze rozwiązanie,
- wcielić w życie powziętą decyzję.
Literatura:
1. A. Faber i E. Mazlish, „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”, Poznań 1992;
2. J. Sakowska, „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców”, Warszawa 2008.