Spać się chce! Co pomoże dziecku dobrze zasypiać

Co pomoże dziecku dobrze zasypiać, wstawać na czas i regenerować siły poprzez sen? Oto trzeci odcinek Pomagajek dla rodziców, nawiązujących do zabaw z papierowymi modelami zwierzaków do sklejania, proponowanych w „Świerszczyku” nr 3/2025!

Wiadomo, że sen to zdrowie i że jest bardzo ważny dla prawidłowego rozwoju. Dziecko w wieku wczesnoszkolnym powinno spać 10-11 godzin na dobę. Tylko co zrobić, jeśli wieczorem wcale nie chce iść do łóżka, wstaje, marudzi? Albo – trudno je rano dobudzić? Przeczytaj, jeśli jego sen spędza ci… sen z powiek.

W rubryce „Urodzinowa podróż Świerszczyka” dziecko znajdzie papierowe modele lwiątka i słoniątka. Lwy przesypiają większą część doby, a słonie to jedne z najkrócej śpiących zwierząt. W zabawie dziecko może wejść w rolę amatora drzemek, ale też kogoś, komu trudno zasnąć. Podczas zabawy z dzieckiem można spróbować dowiedzieć się:

– co pomaga słonikowi zasnąć? A co pomaga Tobie?

– jak czuje się lwiątko, gdy dobrze się wyśpi? Co możemy zrobić, by miało wspaniałą drzemkę?

– jak wygląda słonik, a jak lwiątko, gdy się budzi i przeciąga? Spróbujmy razem ich naśladować!

Sen potrzebny wszystkim

Od dobrego snu zależy atmosfera w waszym domu. Zmęczeni i niewyspani źle się czujecie i macie mało cierpliwości. Wszyscy. Jeśli dziecko nie chce spać, rodzice też nie mogą odpocząć. Trzeba zatem wprowadzić takie zasady, żebyście mogli zadbać o swoje siły, zdrowie i emocje.

Co czujesz?

rozdrażnienie – naprawdę potrzebujesz spokoju i odpoczynku;
napięcie – chcesz, żeby ktoś ci pomógł, być może denerwuje cię postawa partnerki/partnera;
wyczerpanie – zaczynasz nawet myśleć, że dziecko, nie chcąc spać, robi ci na złość;
bezsilność – która podpowiada ci, żeby zrobić COŚ, COKOLWIEK, co poprawi sytuację.

Co robić?

Powiedz sobie, że taka sytuacja ma miejsce w większości domów, w których mieszkają dzieci. I wynika z różnych rzeczy, ale nie z tego, że „nie umiesz zapanować nad dzieckiem” ani że dziecko „nie słucha”, „jest niegrzeczne”, „robi to na złość”. Sen to stan fizjologiczny. Potrzeba do niego: ciemności, poczucia bezpieczeństwa, zdrowego zmęczenia, spokoju. Tu nie pomoże działanie „na siłę” ani wydawanie poleceń, bo tak samo jak nie można na zawołanie zgłodnieć, tak samo nie można na polecenie zasnąć.

Pytania do ciebie:

Co najbardziej ci przeszkadza? Być może trudne jest przerwanie dziecku zabawy, nakłonienie do kąpieli, przebierania, zgaszenie światła, nocne pobudki, problemy z porannym wstawaniem. Zastanów się, co u was w domu jest problemem.
Jak wyglądają wasze dni? Ile czasu spędzacie razem, całą rodziną, na wspólnych zajęciach: zabawach, czytaniu, przytulaniu, rozmawianiu?
Na ile aktywne jest dziecko w ciągu dnia? Czy ma dość dużo ruchu na świeżym powietrzu, aktywności sportowych i czasu na swobodną zabawę?
Jakie są wasze wieczorne rytuały? Czy dbacie o to, by przed porą snu trochę się wyciszyć, przestawić na wolniejsze tempo?
Czy wieczorem korzystacie z urządzeń ekranowych? Światło telefonu, komputera zaburza wydzielanie „hormonu snu” – melatoniny. Przynajmniej 2-3 godziny przed spaniem trzeba odłożyć cyfrowe rozrywki. Oblicz, o której w takim razie trzeba wyłączyć elektronikę, jeśli dziecko ma spać 10-11 godzin i wstać rano do przedszkola/szkoły.

O czym mówi zachowanie dziecka?

Jeśli dziecko wieczorem nie chce się położyć albo często wstaje (żeby się napić, przytulić, coś opowiedzieć, poprosić o jeszcze jedną bajkę) zastanów się, z czego to może wynikać. Oto kilka możliwości:

tęskni za czasem spędzanym sam na sam z rodzicem;
potrzebuje ci o czymś opowiedzieć, ale nie wie, jak to zrobić;
ma w sobie dużo napięcia po dniu w hałasie, zamieszaniu i pośpiechu;
czegoś się obawia (choćby czegoś dla ciebie nieracjonalnego jak potwór w szafie) i nie umie sobie poradzić z tym lękiem;
wyczuwa twoje zmęczenie, podenerwowanie i przez to samo czuje niepokój;
za późno zjadło kolację, ma pełny żołądek, sporo energii (albo przeciwnie, jest głodne lub spragnione);
jest mu za ciepło/zbyt duszno/niekomfortowo (drapiąca metka w piżamie, świecąca dioda na włączniku światła, hałas dobiegający z drugiego pokoju).

Warto pójść z dzieckiem do jego pokoju, nawet położyć się z nim na łóżku, spojrzeć na ściany i sufit z jego perspektywy (może światła przejeżdżających obok domu samochodów rzeczywiście dziwnie wyglądają, może cień firanki przypomina jakąś postać?). Warto zapytać, jak dziecko się czuje i czego potrzebuje do dobrego spania. Może wspólnie coś wymyślicie? Dla niego to będzie ważne, że pytasz je o zdanie i próbujesz lepiej je zrozumieć.

Proste wskazówki, jak pomóc dziecku

O dobry sen w nocy warto zadbać w ciągu dnia.

Wprowadź w miarę stały rytm dnia: posiłków, spacerów, zabawy, aktywności. Zastanów się, jak ułożyć rodzinny grafik tak, by znalazł się w nim czas na posiłek przy wspólnym stole, sport, układanie puzzli, czytanie, rozwiązywanie łamigłówek, rozmawianie.
Zastanów się, czy dieta dziecka jest bogata w kasze, razowe pieczywo, zielone warzywa – to dobre źródła magnezu potrzebnego układowi nerwowemu.
Ograniczaj bodźce wzrokowe i słuchowe (takie jak oglądanie bajek, gry online, szum telewizora w tle). Sprawdź, jak na dziecko podziałają zabawy ćwiczące równowagę (bujanie, chodzenie po miękkim lub chwiejnym podłożu, balansowanie ciałem na piłce) oraz dotyk (masażyki, siłowanki, turlanie).
Jeśli dziecko ma drzemkę w ciągu dnia, zastanów się, czy można ją przesunąć lub skrócić.
Wieczorem zasłoń okna, wywietrz pokój, zadbaj o temperaturę powietrza nie wyższą niż 21 st. C.
W dni wolne od zajęć pilnuj podobnego rytmu dnia, bez porannego spania do późna.

Gdy coś idzie nie tak

Problemy ze snem mogą mieć także inne przyczyny. Zasypianie to taki stan, do którego potrzebne jest poczucie bezpieczeństwa i spokoju. Jeśli w waszej rodzinie tli się niepokój (np. o czyjeś zdrowie, o byt) albo konflikt, dziecko zapewne to wyczuwa, nawet jeśli staracie się zachować przy nim pozory, że wszystko jest w porządku. Być może przyda się wsparcie psychologa – niekoniecznie dla dziecka, może to dorośli bardziej go potrzebują, by móc dbać o potrzeby syna lub córki.

Powodem niepokoju może być także pojawienie się rodzeństwa – trudno o spokojny sen, gdy za ścianą płacze niemowlę, a rodzice wydają się zwracać uwagę tylko na kogoś, kto głośno domaga się uwagi…

Jeśli nie pomaga uregulowanie rytmu dnia i ograniczenie mediów cyfrowych, trzeba skonsultować się z pediatrą. Na sen mogą wpływać niektóre dolegliwości, związane np. z odczuwanym nieznośnym swędzeniem, niepokojem, rozdrażnieniem.

Problemy z wieczornym wyciszeniem są także częste u dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej – wtedy pomóc może konsultacja, terapia oraz zmiana niektórych nawyków.

O czym jeszcze warto pamiętać?

Sen jest potrzebny dla zdrowia, także dorosłych. Regeneruje siły, poprawia odporność, reguluje apetyt, obniża ciśnienie, pomaga unikać zawałów, udarów, demencji. Warto sobie to wziąć do serca i zacząć wcześniej chodzić spać, odkładać telefon i komputer. Niech dziecko widzi, że rodzice dbają o swoje zdrowie i traktują spanie jak coś miłego i potrzebnego.

W Twojej kolekcji brakuje modeli zwierzaków z poprzedniego numeru „Świerszczyka”?

Nic straconego!

Lutowe wydanie miesięcznika, starsze numery oraz kwartalniki z rodziny „Świerszczyka” zamówisz w Sklepie Nowa Era . Kupisz tam pojedyncze wydania archiwalne.

Zamawiam numery archiwalne